Saatleri Ayarlama Enstitüsü, en iyi çeviriler listesinde


Ölümüne yakın günlüğünde denemelerinin, hikâyelerinin, şiirlerinin yeteri kadar, hatta hiç ilgi görmediğinden şikâyet eden Ahmet Hamdi Tanpınar, bütün bunları kendisine karşı yapılan bir ‘sükût suikastı’ olarak değerlendiriyordu. İdeallerine dokunamadığından yakınan Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü ise bu yılın başında The Time Regulation Institute adıyla İngiltere’nin en köklü yayıncısı Penguin tarafından yayımlandı. Edebiyat çevrelerinden ve okurlardan büyük ilgi gören roman hakkında The New York Times Book Review, The Wall Street Journal, New York Magazine, The Times Literary Supplement ve Literary Review gibi çeşitli dergi ve gazetelerde eleştiriler yayımlandı. Roman bu kez, İngiltere’nin önemli gazetelerinden Independent’ın yılın en iyi çeviri kitaplar listesine girdi. Gazete, eser için “Geçtiğimiz yüzyılın ortalarında geçmiş ve gelecek arasında parçalanmış bir Türkiye ve İstanbul’un eksantrik, renkli ve trajikomik bir anlatısı” değerlendirmesinde bulundu.

Tanpınar’ın yaşarken ilgi görmeme talihsizliği, Amerikalı yazar John Williams’a yakındır. Yazarın 1965 tarihli Stoner adlı romanı, New York Review Books’un klasikler serisinden 2006’da yeniden basılır. Herkesi şaşırtan bir satış rakamına ulaşan kitap pek çok ülkede bir anda çoksatanlar listesine girer. Tanpınar’ın da Saatleri Ayarlama Enstitüsü İngilizcede 2001’de Ender Gürol çevirisiyle yayımlanmıştı. Kitaba erişmenin zorluğu bir yana 13 yıl sonra Alexander Dawe ve Maureen Freely’nin yeni bir çevirisiyle dolaşıma girdiğinde, Batı edebiyat dünyasının ıskaladığı bir yazar olarak kayıtlara geçti diyebiliriz.

Peki Tanpınar’ın romanında Batılı okurlar kendilerine yakın ne bulmuştu? Bu sorunun cevabını romanın çevirmenlerinden Alex Dave şöyle cevap vermişti kendisiyle yaptığımız söyleşide: “Roman, hem Türkiye’nin o dönemdeki durumunu, hem de Batı’da hâkim olan sistemleri, ideolojileri ve kurumları irdeliyor. Üstelik daha evrensel sorunlara da değiniyor: Bireyin toplumla uzlaşma çabası ve görev duygusu ile bireysel istekler arasında kurmaya çalıştığı denge; gerçeklik ve kurgu ilişkisi, hakikat kavramının göreceliliği. Şu an içinde yaşadığımız ‘geç kapitalizm’ sistemi, dünyayı yöneten dev bankaları, danışmanlık ve pazarlama şirketleriyle Tanpınar’ın kurguladığı Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nden pek farklı değil bence.”

Musa İğrek, Londra
Zaman Gazetesi
11 Aralık 2014

https://www.zaman.com.tr/kultur_saatleri-ayarlama-enstitusu-en-iyi-ceviriler-listesinde_2263484.html

Yorumlar