 |
| Roberto Bolaño (1953-2003) |
Yaşadığı dönemde kendisine duyulan hayranlığı göremeyen yazarların talihsizliği dokunaklıdır. Binbir emekle ördükleri o edebî dünyanın sefasını sürmeden aramızdan usulca ayrılırlar. Şilili yazar Roberto Bolaño (1953-2003), bu talihsizler listesinin üst sıralarında yer alan yazarlardan. Elli yaşında karaciğer rahatsızlığından öldüğünde, ardında sonradan keşfedilecek büyük bir edebî miras bırakmış olsa da edebiyat yarışmalarına katılarak hayatını kazanan bir yazardı. Hatta bunun öncesinde yazları bağbozumu, gece bekçiliği, bulaşıkçılık ve satıcılık gibi işlerde çalışmıştı.
40 yaşındayken romanları basılmaya başladığında yüzü biraz gülen Bolaño’nun dört başı mamur bir hayat sürdüğü söylenemez. Ölümünün ardından gerek Türkçede gerekse diğer dünya dillerinde bir anda parlayan yazarın kabuğunu kırmasında, kitaplarını büyük bir sabırla İngilizceye çeviren yayıncının büyük payı var. Bolaño’nun on kitabını İngilizceye çeviren Chris Andrews’ın yeni yayımladığı Roberto Bolaño’s Fiction: An Expanding Universe / Roberto Bolaño’nun Kurmacası: Genişleyen Bir Evren (Columbia University Press) adlı kitap, son dönemde yayıncıların deyişiyle, okurları “kasıp kavuran” Bolaño rüzgarının nedenlerine odaklanıyor. Türkiyeli okurların da bu rüzgardan nasibini aldığı söylenebilir, zira son dönemlerde Türkçedeki Bolaño kitaplığı da genişledi.
BORGES’İN YAZMAK İSTEYECEĞİ BİR ROMAN
Bolaño’nun ölümünden sonra bir anda parlamasının hikayesi kısaca şöyle… İngiltere’deki Harvill Press adlı yayıncının, 2001’de yazarın “Nocturno de Chile” adlı kitabının haklarını satın almasından sonra Bolaño rüzgarı kuvvetli esmeye başlar. Yazar bu dönemde İspanyolca konuşulan ülkelerde bilinen bir isimdi. 1996’da ise İtalya ve Fransa bu isimle tanıştı. Fakat Bolaño’nun asıl ünü 1998’de yayımlanan Vahşi Hafiyeler romanıyla başlar. “Borges’in yazmak isteyeceği bir roman” olarak tanımlanan kitap, yazarın ifadesiyle “kendi kuşağına yazdığı aşk mektubu”dur. Bolaño, bu romanla Premio Rómulo Gallegos adlı saygın edebiyat ödülünü kazanır ve dikkatleri üzerine çeker. Zira ödülün önceki sahipleri Mario Vargas Llosa, Gabriel García Márquez, Carlos Fuentes’tir.
2003’te By Night in Chile (Nocturno de Chile) 775 adet satar. İngilizcede 2004’te yayımlanan Distant Star (Estrella Distante) da aynı talihsizliği yaşar. Bu düşük satışlar, İngiliz yayıncı Harvill Press’in hevesini kırmaz; yayınevi Bolaño’nun ölümünden kısa bir süre önce yazarın öykü kitaplarından derlediği “Last Evenings on Earth” kitabını yayımlar. Bu kitabın ardından tüm duvarlar yıkılır; Amerikalı yayıncıların ve eleştirmenlerin gözü bir anda Bolaño’ya çevrilir. Vahşi Hafiyeler 2007’de yeniden yayımlandığında 22 bin adet satar; fakat asıl Bolaño kasırgası, kısa sürede 75 bin adet satılan ‘2666’nın yayımlanmasıyla başlar.
YAYINCININ SABRI BAŞARIYI GETİRDİ
Chris Andrews’a göre Bolaño’ya ilginin nedenleri şöyle: Bolaño olağanüstü bir yazardır; Bolaño çevrilebilir bir yazardır; Bolaño bir efsaneye yol açmıştır; Bolaño Kuzey Amerika edebiyatının eksikliğini tamamlayan bir isimdir; erkekler Bolaño’nun kitaplarını seviyor ve Bolaño yanlış yorumlanmıştır. Susan Sontag’ın deyişiyle “Çağının en etkili ve hayranlık uyandıran Latin Amerikalı yazarı.” Bolaño’nun eserlerinin son on yılda en çok satan çeviri kitapların başında geldiğini söyleyen Andrews, Bolaño’nun kurmaca edebiyatta yeni bir ufuk açtığını dile getiriyor. Bolaño’nun kitaplarını çevirmeye başladığında bu geniş ilgiyi beklemediğini söyleyen Andrews, yayıncının sabırlı bekleyişiyle bu başarının gerçekleştiğini dile getiriyor. Eleştirmenlerin ve akademik dünyanın Bolaño üzerine ciddi anlamda yeni yeni kafa yorduğunu da hatırlatalım.
Eleştirmenlerden de iyi not alan kitabında yazarın kurmaca evrenini siyasi, etik ve estetik yönden irdeleyen Andrews’ın Bolaño’nun dünyasına epey hakim olduğu görülüyor. Bu ‘talihsiz yazar’ hakkında kışkırtıcı sorularla ilerleyen Andrews’ın kitabında dediği gibi Bolaño’nun kurmacası, sürekli genişleyen bir evren vaat ediyor.
BORGES’İN YAZMAK İSTEYECEĞİ BİR ROMAN
Bolaño’nun ölümünden sonra bir anda parlamasının hikayesi kısaca şöyle… İngiltere’deki Harvill Press adlı yayıncının, 2001’de yazarın “Nocturno de Chile” adlı kitabının haklarını satın almasından sonra Bolaño rüzgarı kuvvetli esmeye başlar. Yazar bu dönemde İspanyolca konuşulan ülkelerde bilinen bir isimdi. 1996’da ise İtalya ve Fransa bu isimle tanıştı. Fakat Bolaño’nun asıl ünü 1998’de yayımlanan Vahşi Hafiyeler romanıyla başlar. “Borges’in yazmak isteyeceği bir roman” olarak tanımlanan kitap, yazarın ifadesiyle “kendi kuşağına yazdığı aşk mektubu”dur. Bolaño, bu romanla Premio Rómulo Gallegos adlı saygın edebiyat ödülünü kazanır ve dikkatleri üzerine çeker. Zira ödülün önceki sahipleri Mario Vargas Llosa, Gabriel García Márquez, Carlos Fuentes’tir.
2003’te By Night in Chile (Nocturno de Chile) 775 adet satar. İngilizcede 2004’te yayımlanan Distant Star (Estrella Distante) da aynı talihsizliği yaşar. Bu düşük satışlar, İngiliz yayıncı Harvill Press’in hevesini kırmaz; yayınevi Bolaño’nun ölümünden kısa bir süre önce yazarın öykü kitaplarından derlediği “Last Evenings on Earth” kitabını yayımlar. Bu kitabın ardından tüm duvarlar yıkılır; Amerikalı yayıncıların ve eleştirmenlerin gözü bir anda Bolaño’ya çevrilir. Vahşi Hafiyeler 2007’de yeniden yayımlandığında 22 bin adet satar; fakat asıl Bolaño kasırgası, kısa sürede 75 bin adet satılan ‘2666’nın yayımlanmasıyla başlar.
YAYINCININ SABRI BAŞARIYI GETİRDİ
Chris Andrews’a göre Bolaño’ya ilginin nedenleri şöyle: Bolaño olağanüstü bir yazardır; Bolaño çevrilebilir bir yazardır; Bolaño bir efsaneye yol açmıştır; Bolaño Kuzey Amerika edebiyatının eksikliğini tamamlayan bir isimdir; erkekler Bolaño’nun kitaplarını seviyor ve Bolaño yanlış yorumlanmıştır. Susan Sontag’ın deyişiyle “Çağının en etkili ve hayranlık uyandıran Latin Amerikalı yazarı.” Bolaño’nun eserlerinin son on yılda en çok satan çeviri kitapların başında geldiğini söyleyen Andrews, Bolaño’nun kurmaca edebiyatta yeni bir ufuk açtığını dile getiriyor. Bolaño’nun kitaplarını çevirmeye başladığında bu geniş ilgiyi beklemediğini söyleyen Andrews, yayıncının sabırlı bekleyişiyle bu başarının gerçekleştiğini dile getiriyor. Eleştirmenlerin ve akademik dünyanın Bolaño üzerine ciddi anlamda yeni yeni kafa yorduğunu da hatırlatalım.
Eleştirmenlerden de iyi not alan kitabında yazarın kurmaca evrenini siyasi, etik ve estetik yönden irdeleyen Andrews’ın Bolaño’nun dünyasına epey hakim olduğu görülüyor. Bu ‘talihsiz yazar’ hakkında kışkırtıcı sorularla ilerleyen Andrews’ın kitabında dediği gibi Bolaño’nun kurmacası, sürekli genişleyen bir evren vaat ediyor.
Vahşi Hafiyeler (2007), Roberto Bolano, Çev: Peral Bayaz, Metis
Uzak Yıldız (2008), Roberto Bolano, Çev: Zerrin Yanıkkaya, Metis
Katil Orospular (2010), Roberto Bolano, Çev: Peral Bayaz, Metis
2666 (2012), Roberto Bolano, Çev: Zeynep Heyzen Ateş, Pegasus
Tılsım (2013), Roberto Bolano, Çev: Zeynep Heyzen Ateş, Pegasus
Musa İğrek
28 Eylül 2014
Zaman Gazetesi
Yorumlar
Yorum Gönder