Bir saatçi dükkânının penceresinden baktığınızda, etrafında irili ufaklı envai çeşit alet olan yaşlı bir adam görürsünüz içeride. Avucunun içindeki saati tamir ederken kendince bir düzeni vardır. Biraz sonra kapıdan sızan ince bir metal kokusu gelecektir burnunuza. Buradan süzülüp şehrin orta yerindeki bir hastaneye uğradığınızda, yeşil önlüklere bürünmüş; sadece gözleri dışarıda ellerinde iğneler, neşterler olan doktorlar görürsünüz. Masadaki hastayı iyileştirmenin derdindedirler. Orada da kan kokusu peşinizdedir. Peki beyin ameliyatı yapan bir cerrahla saat tamiri yapan saatçi arasında fark var mıdır? Bu soruyu bir süreliğine aklınızda tutun.
İnsanın çevresiyle ve kendisiyle kurduğu bu ilişkiyi anlamaya çalışan video sanatçısı Ali Kazma, "Engellemeler/Obstructions" adlı sergisiyle Yapı Kredi Kâzım Taşkent Sanat Galerisi'nde. Altı video ve bir duvara elle yazılmış çalışma notlarından oluşan sergi, 'Günümüz dünyasında insan olma durumu nedir?' ve 'İnsan nasıl yaşamalıdır?' sorularının peşine düşüyor.
Ses, görüntü, zaman... Ali Kazma, bu üç 'şey'in peşinde. Bunları bir potada eritmek, dağıtmak, toparlamak arzusunda. Bunu yaparken oyun (!) alanı ise mezbahalar, fabrikalar, atölyeler, ameliyathaneler... Elinde kamerasıyla uzun süren çekimlerin sonunda işler ortaya koyuyor. En zoru ise çekimleri montajlamak. Yukarıdaki kışkırtıcı soruya dönersek; beyin cerrahıyla saatçinin içinde olduğu hal, bir yıkma-bir yapma işi biraz da. Kısacası: dönüşüm. Acının baskın olduğu bu iki kareyi yan yana okumak, işimizi biraz kolaylaştırabilir. Ali Kazma'nın peşinde olduğu biraz da bu. Bu iki ânı yan yana getirmek, dünyayı buradan okumak.
Kazma, beyin ameliyatı ve saat tamircisi işlerini genelde bir arada sergiler. Kazım Taşkent'te ise Beyin Cerrahı'na 'Ev Eşyaları Fabrikası' eşlik ediyor. Kazma, bu ilişkiyi şöyle açıklıyor: "Bir saat bozulduğu zaman da bir beden bozulduğu zaman da insanın bunu tamir etme kapasitesi, kullandığı aletler ve yaklaşım değişmiyor. Dolayısıyla ben, bu beyin ameliyatını saat tamiriyle gösterdim çoğu kez. Aralarındaki farkı görebilmek için ikisini yan yana görmek lazım. Mekanikte veya fiziksel yaklaşımda çok bir fark yok; ama insanların beyin ameliyatına tepkisi çok daha duygusal. Fakat aslında ikisi de aynı işi yapıyorlar."
'Toplum, ölüm gerçeğini görmek istemiyor'
Beyin Cerrahı, Bugün, Ev Eşyaları Fabrikası, Kot Fabrikası, Dans Topluluğu, Tersinden Harabeler başlıklı video çalışmaları, Kazma'nın dört yıldır üzerinde çalıştığı bir serinin parçaları. Mekânın durumuna göre farklı kombinasyonlar oluşturuyor. Serginin adındaki neden ise şöyle: "Dağılmaya giden dünyayı insanın birlikte tutma çabası ama bu birlikte tutma çabasının ölüm gerçeğinden dolayı mümkün olmadığı." Sanatçının sergilediği işler, birbirleriyle içeriden bir bağ kuruyor. 12 parçalık serinin temelinde ise "en önemli şey bazen birbirlerini olumlayan, bazen zıt bir hale bürünen çok zıt şeylerin birlikte olabileceği, dünyanın komplike bir yer olduğu" düşüncesi yatıyor. Sergideki işleri Ali Kazma şöyle özetliyor: "Yok olmak, hiçliğe gitmek olan insanoğlunun bütün bu insan olmanın getirdiği kapasitelerle kendi değerleriyle yeniden ve yeniden dünyayı oluşturması üzerine. Ama bu gidişin son noktası büyük bir gerçeklik olan ölüm. Toplum ise sanki bu gerçekliği duymamak, görmemek üzere kurulmuş."
Ali Kazma, video işleri ile izleyiciye mesaj vermediğini söylüyor: "Kendim öğrenmeye çalışıyorum. Ben alıyorsam izleyicinin de bunu aldığını düşünüyorum. Ama izleyici bunu illaki anlamalı, bak bunu çok net söylemeyelim, diye bir kaygım yok. İzleyiciyi düşünerek sanat yapamazsınız. Kendiniz neyi anlamak istiyorsunuz onun üzerine yoğunlaşmak daha dürüst ve daha doğru bir şey." Küratörlüğünü Emre Baykal'ın yaptığı sergi, 30 Ocak 2010'a kadar ziyaret edilebilir. Ali Kazma, sanatseverlere, "Kendileri hakkında biraz bir şeyler düşünmek istiyorlarsa sergiye gelsinler." diyor.
Musa İğrek, İstanbul
26/12/2009
Zaman Gazetesi
Yorumlar
Yorum Gönder