Sergideki eserler arasında unutulmaya yüz tutmuş katı' sanatından örnekler dikkat çekiyor. Katı', İran'da ve Osmanlılarda gelişmiş bir el sanatı. Bir başka adı ise 'kağıt oymacılığı'. Bu sanatta kağıt üzerine çizilen desenler, yazılar nevregen denilen keskin bir aletle oyulup farklı renkte zemin üzerine yapıştırılıyor. Dantel gibi oyulan kağıtlarla tablolar, cilt kapaklarına, sayfa kenarlarına, çekmece içlerine süslemeler yapılıyor.
Cilt sanatının şemse ve köşebent tarzındaki zarif motifleri, hüsn-i hat örnekleri, vazo desenleri tek çiçekler, buketler, tabiat manzaraları ve tasvirleri oyma sanatında en çok rastlanan şekiller. Özellikle Türk süsleme sanatlarının zirveye ulaştığı Kanuni Sultan Süleyman devrinde, tezhipten sonra en önemli süsleme unsuru olan kâğıt oymacılığında Bursalı Mevlevi Fahri Dede başta olmak üzere, Nakşî, Halazâde Mehmed, Mahmud el Gaznevî, Derviş Hasan Eyyubî gibi pek çok kıymetli sanatkâr yetişmiş.
Fahri Dede'nin, Evliya Çelebi'nin beğendiği mermer ya da ahşap oymaları 'Sanki Bursalı Fahri oyması' diye methetmesine sebep olan eserleri arasında, tek tek harflerin kesilip yapıştırılmasıyla meydana gelmiş kitaplar bile var. 18. yüzyılda İstanbul'a gelen Batılı seyyahların hayran kalıp beraberlerinde götürdükleri bazı eserler yoluyla katı' tekniği, Avrupa'ya da geçmiş.
Sergide yer alan Kanuni Sultan Süleyman devrinin ünlü nakkaşbaşı olan Karamemi'den desenler, hizip gülleri, cüz gülleri, Muradi Divanı'ndan rumi desenler ve hataili motifler, galerinin duvarlarını süslüyor. Ali Üsküdari'den pembe güller, sümbüllü mezartaşı örnekleri, İstanbul laleleri, rumi bezemeden katı' çalışmaları, şemseler ve Edirnekari buketlerin yanı sıra I. Ahmed albümünden alıntılar, fildişi ayna mahfazaları ve bezeme örnekleri de sergide yer alan çalışmalardan. Katı', tezhip ve minyatür eserlerinden oluşan karma sergi, 19 Ekim'e kadar Yeşilköy 2001 Sanat Galerisi'nde gezilebilir. (0 212 573 70 55)
Musa İğrek, İstanbul
Zaman Gazetesi
02.10.2006
Yorumlar
Yorum Gönder